ชาวพม่าจำนวนหนึ่งอาศัยอยู่ตามแนวรอยเลื่อนสะแกง ซึ่งเป็นรอยเลื่อนมีพลังขนาดใหญ่ พาดผ่านเมืองสำคัญอย่าง เนปิดอ และมัณฑะเลย์ หลังจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวใหญ่เมื่อวันที่ 11 พ.ย. 2555 ในเมืองตะเบ็กจีน มีผู้เสียชีวิต 26 ราย และบาดเจ็บกว่า 231 คน บทความนี้นำเสนอภาพความเสียหายและเรื่องเล่าจากกลุ่มคนในพื้นที่ประสบภัย ระหว่างการสำรวจธรณีวิทยาภาคสนามในประเทศพม่า
รอยเลื่อนสะแกง
รอยเลื่อนสะแกง (Sagaing fault) หรือรอยเลื่อนสะกาย หรือรอยเลื่อนสะเกียง ในประเทศพม่า เป็นรอยเลื่อนตามแนวระดับขนาดใหญ่ ที่มีการเลื่อนไปทางขวา วางตัวในแนวแนวเหนือ-ใต้ จัดเป็นรอยเลื่อนมีพลัง
ตามแนวรอยเลื่อนสะแกงจะมีรอยเลื่อนขนาดเล็กจำนวนมาก ซึ่งมีการเลื่อนสัมพันธ์กับรอยเลื่อนใหญ่ การขยับตัวของกลุ่มรอยเลื่อนเหล่านี้สามารถสร้างความเสียหายให้กับเมืองสำคัญของประเทศพม่าที่ตั้งอยู่ใกล้กับแนวรอยเลื่อนได้ อาทิ เนปิดอ มัณฑะเลย์
รอยเลื่อนสะแกงเคยเกิดแผ่นดินไหวขนาดมากกว่า 7.0 มาแล้วไม่น้อยกว่า 6 ครั้ง นับตั้งแต่ปีพ.ศ.2493 ซึ่งสร้างความเสียหายให้กับบ้านเรีอนของชาวพม่า และยังเกิดดินถล่มตามมาอีกด้วย – USGS
ล่าสุด 11 พ.ย. 2555 เกิดแผ่นดินไหวใกล้รอยเลื่อนสะแกง ที่ความลึก ~10 กิโลเมตร ขนาด Mw6.8 (USGS) รู้สึกสั่นไหวบนตึกสูงในหลายพื้นที่ของกรุงเทพมหานคร และจังหวัดเชียงใหม่ – กรมอุตุนิยมวิทยา
เหตุการณ์แผ่นดินไหว 11 พ.ย. 2555
I live on the Sagaing Fault.
ภาพและคำบรรยายในบทความนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก Dr. Ian Watkinson จาก Royal Holloway, University of London ซึ่งได้เดินทางไปสำรวจธรณีวิทยาในประเทศพม่า หลังจากเหตุการณ์แผ่นดินไหว จุดประสงค์ของการนำเสนอเนื้อหานี้ เพื่อต้องการกระตุ้นให้ทุกคนตระหนักถึงความสำคัญของการเตรียมพร้อมรับมือแผ่นดินไหวที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
“เราอาศัยอยู่บนรอยเลื่อนสะแกง ในตะเบ็กจีน บ้านของพวกเราครึ่งหนึ่งติดกับแผ่นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อีกครึ่งหนึ่งติดกับแผ่นอินเดีย ตอนเกิดแผ่นดินไหว ฝั่งด้านตะวันตกยกตัวขึ้นไปทางเหนือกว่าครึ่งเมตร”
“เราอาศัยอยู่บนรอยเลื่อนสะแกงในหมู่บ้าน Ponna รอยแตกเหล่านี้เกิดขึ้นทั้วหมู่บ้านหลังจากแผ่นดินไหว น้ำในบ่อหายไป และก็ไม่สามารถใช้งานได้จนถึงทุกวันนี้”
“รอยแตกเหล่านี้เกิดขึ้นขณะแผ่นดินไหว และบ้านฉันก็เสียหายอย่างมาก รอยแตกลึกกว่าหนึ่งเมตร ดังนั้นฉันจึงเอาดินมากลบเพื่อไม่ให้เด็กตกลงไป”
“ที่ดินของเราอยู่บนรอยเลื่อน ตรงกลางพื้นที่ทรุดตัวลงกว่าหนึ่งเมตรระหว่างเกิดแผ่นดินไหว น้ำในบ่อแห้งทันที ทุกวันนี้เราใช้น้ำจากแม่น้ำอิรวดี ซึ่งต้องเดินไปไกลกว่าหนึ่งชั่วโมง แม่น้ำเต็มไปด้วยขยะ เรากำลังมีความเสี่ยงเรื่องของปัญหาสุขภาพ”
“พื้นดินต่างระดับด้านหลังพวกเราคือรอยแตกที่เกิดจากแผ่นดินไหว การสั่นไหวได้เขย่าบ้านหลายหลังในเย็มเย็ด น้ำโคลนได้ทะลักขึ้นมาตามแนวรอยแยก”
“บ้านของฉันอยู่ตรงรอยเลื่อนพอดี พื้นบ้านแตกแยกโดยรอยแยก ฉันยกระดับพื้นบ้านด้วยเศษก้อนอิฐจากผนังที่หักพัง ท่อนไม้เหล่านี้ก็ช่วยค้ำยันบ้านของฉัน ซึ่งเคยตั้งเป็นแนวตรง แต่ตอนนี้เริ่มมีการเอียงตัว บ่อเก็บน้ำด้านหลังเคยอยู่ในระดับเดียวกับศีรษะ แต่ได้ทรุดตัวลงขณะเกิดแผ่นดินไหว”
“เราอาศัยในเมืองเมล ซึ่งได้รับความเสียหายอย่างมาก เพราะสร้างอยู่บนพื้นที่ลาดชันเอียงไปทางแม่น้ำอิรวดี”
“ฉันอาศัยอยู่ในเมืองเมลเช่นกัน บ้านเสาไม้หลังนี้เคยตั้งอยู่บนพื้นคอนกรีต แต่ได้ถูกเขย่าตกมาบนพื้นขณะเกิดแผ่นดินไหว”
“ผมกำลังซ่อมแซมประตูใหม่สำหรับออกไปอาบน้ำ บ้านของผมสร้างด้วยไม่ไผ่เช่นเดียวกับบ้านหลังอื่นๆ ในพื้นที่นี้ แม้ว่าตอนน่ี้จะพออาศัยอยู่ได้ แต่บ้านหลังอื่นๆ นั้นเสียหายมากเกินกว่าที่ผมจะช่วยทำไหว พวกเขาต้องการความช่วยเหลือ”
“ร้านของผมอยู่ในเมืองตะเบ็กจีน สร้างจากอิฐ ซึ่งเคยก่อไว้เป็นผนัง แต่ไม่ได้ยึดกับโครงไม้ ตอนเกิดแผ่นดินไหวอิฐเหล่านี้จึงหลุดออกมา การประกันภัยเป็นสิ่งที่ไม่เคยคิดมาก่อน ดังนั้นผมก็ซ่อมแซมเองจากเศษอิฐที่หักพัง”
“เรากำลังสร้างสะพานใหม่ข้ามแม่น้ำอิรวดี ซึ่งไหลขนานกับแนวรอยเลื่อน เพื่อนร่วมงานของพวกเราเสียชีวิตไป 11 คน ระหว่างการก่อสร้างในเดือนพ.ย.”
“ฉันกำลังเก็บถั่วลิสงริมสวนข้าวโพดใกล้บ้านฉัน แผ่นดินไหวทำให้เกิดรอยแตกขนาดใหญ่และทำให้รั้วบิดงอ”
“รอยแตกขนาดใหญ่เกิดขึ้นในสวนของผม สองอาทิตย์ก่อนผมไถกลบสำหรับเพาะปลูก แต่เกิดฝนตกหนักและมีแผ่นดินไหวตาม ทำให้แผ่นดินทรุดตัวและรอยแตกก็ปรากฏขึ้นอีกครั้ง”
“ผมใช้ชีวิตบนรอยเลื่อนสะแกงในหมู่บ้านยีซิน ประเพณีและความเชื่อของที่นี่ยังคงคิดว่าแผ่นดินไหวเป็นการลงโทษของเทพเจ้า พวกเรากลัวว่าจะมีแผ่นดินไหวเกิดขึ้นอีกในอนาคต”
“เราอาศัยอยู่ในวัดบนเนินเขาที่มีความชัน วัดได้รับความเสียหายอย่างมากและมีดินถล่มหลายแห่ง ทุกครั้งที่มีแผ่นดินไหวตามก็จะเกิดดินถล่ม พระหลายรูปบอกว่าที่นี่ไม่ปลอดภัย เราจะอยู่ที่นี่ดีหรือไม่?”
“ผมเป็นเจ้าของร้านก๋วยเตี๋ยวในหมู่บ้าน บ้านและร้านของผมเคลื่อนตัวไปทางแม่น้ำเพราะตลิ่งพังเนื่องจากแผ่นดินไหว ผมกังวลใจว่าจะพื้นดินจะเคลื่อนตัวไปอีกถ้าเข้าสู่ฤดูฝนปลายเดือนนี้”
“ผมชื่อ Lin Thu Aung ทำงานให้กับคณะกรรมการแผ่นดินไหวพม่า องค์กรเดียวในพม่าที่ทำงานโดยอาสาสมัคร ผมทำหน้าที่ให้ความรู้เกี่ยวกับแผ่นดินไหวแก่ประชาชนที่อาศัยอยู่ตามแนวรอยเลื่อน”
“เจดีย์ Thein Taung ตั้งอยู่ริมเนินเขา ได้รับความเสียหายเนื่องจากแผ่นดินไหว เจดีย์นี้กำลังได้รับการบูรณะ ในขณะที่พระก็อาศัยอยู่อีกด้านหนึ่งของเนินเขา”
Photo courtesy of Dr. Ian Watkinson, Southeast Asia Research Group, Royal Holloway University of London
ข้อมูลเพิ่มเติม
