“ผืนแผ่นดินใหญ่ (supercontinent)” คือคำที่ใช้เรียกผืนแผ่นดินกว้างใหญ่ที่ประกอบไปด้วยแผ่นทวีปต่างๆ ส่วนใหญ่รู้จักผืนแผ่นดินใหญ่กันในนาม “พันเจีย (Pangaea หรือ Pangea)” ที่ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อประมาณ 225 ล้านปีก่อน ในขณะนั้นแผ่นทวีปขนาดใหญ่ได้รวมกันเป็นผืนแผ่นดินใหญ่พันเจีย * เพิ่มเติม: คำว่าพันเจีย (Pangea) เป็นสมมุติฐานที่อัลเฟรด เวเกเนอร์ (Alfred Wegener) ริเริ่มขึ้น โดยสมมุติฐานนี้กล่าวว่า เดิมโลกนี้เป็นผืนแผ่นดินกว้างใหญ่เพียงผืนเดียว เรียกว่า พันเจีย มหาสมุทรที่อยู่รอบๆ เรียกว่า พันทาลัสซา (Panthalassa) และต่อมาผืนแผ่นดินใหญ่นี้ได้แยกออกจากกันกลายเป็นทวีปต่างๆ ในปัจจุบัน ผืนแผ่นดินใหญ่ของพันเจียต่อมาได้แตกแยกออกเป็นแผ่นทวีปต่างๆ ในปัจจุบัน ภาพด้านล่างแสดงถึงที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ของพันเจียและลักษณะการเคลื่อนที่ของแผ่นทวีปตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การเคลื่อนที่ของแผ่นทวีปทั้งหลายเหล่าอธิบายโดยทฤษฎีธรณีแปรสัณฐานของแผ่นเปลือกโลก (The theory of plate tectonics) ที่กล่าวว่าเปลือกโลก (Earth’s outer shell) ถูกแบ่งออกเป็นแผ่นย่อยๆ แผ่นเปลือกโลกเหล่านี้ประกอบด้วยเปลือกโลกและส่วนหนึ่งของชั้นแมนเทิลที่อยู่ข้างใต้ โดยแผ่นเปลือกโลกนั้นเคลื่อนตัวอยู่เหนือบริเวณชั้นแมนเทิลที่อ่อนไหวในอัตราไม่กี่เซนติเมตรต่อปี กระแสความร้อนไหลวน (convection currents) ในชั้นแมนเทิลที่เกิดจากการระบายความร้อนจากภายในโลกนั้นเป็นตัวการให้การเกิดการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกเหล่านั้น ถ้าเราศึกษาแผนที่ข้างใต้นี้ เราจะพบว่าต่อไปมหาสมุทรแอตแลนติก (Atlantic Ocean) จะมีความกว้างเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่มหาสมุทรแปซิฟิก (Pacific Ocean) กำลังจะปิดตัว […]

ทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดในโลกอยู่ที่ไหน?

ทะเลทรายคือพื้นที่หรือภูมิภาคที่มีปริมาณน้ำฝนน้อยมากๆ น้อยกว่า 250 มิลลิเมตรต่อปี (ประมาณ 10 นิ้ว) ประมาณ 1 ใน 3 ของพื้นผิวโลกคือทะเลทราย

น้ำตกแองเจิล (Angel Falls)ในประเทศเวเนซูเอลา คือน้ำตกที่มีความสูงมากที่สุดในโลก ซึ่งมีความสูง 3,230 ฟุต และระยะทางน้ำที่ตกลงมาอย่างไม่ขาดสายคิดเป็น 2,647 ฟุต น้ำตกแองเจิลตั้งอยู่บนทางน้ำสาขาของแม่น้ำริโอ คาโรนิ (Rio Caroni) ซึ่งเกิดขึ้นจากทางน้ำสาขานี้ตกลงมาจากส่วนยอดของภูเขาโอยันแตพุย (Auyantepui) คำว่า tepui หมายถึงลักษณะภูมิประเทศที่สูงมียอดตัดราบ และล้อมรอบด้วยหน้าผา เหมือนกับภูมิประเทศแบบมีซ่า (mesa)

ตำแหน่งที่ลึกที่สุดในมหาสมุทรคือ ตำแหน่งลึกชาเลนเจอร์ (Challenger Deep) ในร่องลึกมาเรียนา โดยตำแหน่งนี้อยู่ลึกต่ำกว่าระดับน้ำทะเล 10,924 เมตร ถ้าเอาเทือกเอเวอเรสต์ ซึ่งเป็นเทือกเขาที่สูงที่สุดในโลกไปวางไว้ในบริเวณนั้นก็จะถูกน้ำท่วมยอดเขาถึง 2 กิโลเมตรเลยทีเดียว

ทะเลสาบไบคัล (Lake Baikal) ทางตอนใต้ของประเทศรัสเซียคือทะเลสาบที่ลึกที่สุด คือลึกถึง 5,314 ฟุต (1,637 เมตร) และพื้นทะเลสาบนั้นอยู่ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลถึง 4,215 ฟุต (1285 เมตร) ทะเลสาบนี้ตั้งอยู่ในเขตเขาทรุดบนแผ่นทวีปที่ยังคงมีพลังอยู่ (active continental rift zone) ที่ซึ่งคาดการณ์ทะเลสาบนี้มีการขยายตัวกว้างขึ้นในอัตราประมาณ 1 นิ้ว (2.5 เซนติเมตร) ต่อปี

แผ่นดินไหวขนาด 6.1 เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2550 มีศูนย์กลางแผ่นดินไหวอยู่ทางตอนเหนือของประเทศลาว แผ่นดินไหวครั้งนี้รู้สึกได้ในภาคเหนือของประเทศไทยและที่กรุงเทพมหานคร

แนวแผ่นเปลือกโลกลู่เข้าหากัน คือบริเวณที่แผ่นธรณีภาค (lithospheric plates) มีการเคลื่อนที่เข้าหาอีกแผ่นหนึ่ง การเคลื่อนที่เข้าชนกันของแผ่นเปลือกโลกนี้สามารถก่อให้เกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟ และการเปลี่ยนลักษณะของเปลือกโลก (crustal deformation)

แนวแผ่นเปลือกโลกตามรอยเลื่อนแปรสภาพขนาดใหญ่ คือบริเวณที่แผ่นเลือกโลกสองแผ่นเคลื่อนที่เฉือนผ่านกัน บริเวณที่มีการแตก (fracture zone) ที่ทำให้เกิดแนวแผ่นเปลือกโลกเลื่อนผ่านกันนี้เรียกว่า “รอยเลื่อนแปรสภาพขนาดใหญ่ (transform fault)” ส่วนมากมักพบรอยเลื่อนแปรสภาพขนาดใหญ่ในแอ่งมหาสมุทรและเชื่อมต่อระหว่างเทือกเขากลางสมุทร (Mid-ocean ridge) ที่เหลือมกัน และส่วนน้อยพบบริเวณเชื่อมต่อระหว่างเทือกเขากลางสมุทรกับเขตการมุดตัวของแผ่นเปลือกโลก (subduction zones) 

โครงสร้างภายในโลก (เปลือกโลก-แมนเทิล-แกนโลก) Earth’s Internal Structure (Crust – Mantle – Core)            โครงสร้างภายในโลก:การศึกษาธรณีแปรสัณฐาน (Tectonics) มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโครงสร้างภายในโลก ตัวอย่างที่ใช้ได้ดีเกี่ยวกับโครงสร้างของโลกคือการเปรียบโลกของเราเหมือนกับผลไม้ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่ เช่น ลูกท้อ หรือ ผลพลัม ซึ่งคนส่วนใหญ่มักจะรู้จักผลไม้เหล่านี้และรู้ดีว่าลักษณะตอนมันถูกผ่าครึ่งเป็นอย่างไร ยิ่งไปกว่านั้นมาตราส่วนขนาดของแต่ละส่วนก็คล้ายกับโครงสร้างโลกด้วย ถ้าเราผ่าครึ่งผลไม้เราจะเห็นส่วนประกอบภายใน 3 ส่วน คือ 1. เปลือกผิวบางๆ 2. เมล็ดที่อยู่แกนกลาง และ 3. เนื้อผลไม้ เช่นกันเมื่อเราผ่าโลกออกครึ่งหนึ่ง เราก็จะเห็น 1.เปลือกโลกชั้นบางด้านนอกสุด 2.แกนโลกขนาดใหญ่ที่อยู่ตรงแกนกลาง และ 3. ชั้นแมนเทิลที่ประกอบเป็นเนื้อโลก เปลือกโลก (Earth’s Crust): เปลือกโลกแบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือเปลือกโลกภาคพื้นมหาสมุทรชั้นบางที่วางตัวอยู่ใต้มหาสมุทรและเปลือกโลกภาคพื้นทวีปชั้นหนาที่วางตัวเป็นแผ่นทวีป เปลือกโลกทั้งสองมีส่วนประกอบที่ต่างกัน โดยเปลือกโลกภาคพื้นมหาสมุทรมีส่วนประกอบหลักเป็นหินบะซอลต์ (basalt) ส่วนเปลือกโลกภาคพื้นทวีปมีส่วนประกอบหลักเป็นหินแกรนิต (granite) การที่เปลือกโลกภาคพื้นทวีปมีความหนาแน่นต่ำทำให้เปลือกโลกภาคพื้นทวีปลอยอยู่เหนือชั้นแมนเทิลที่มีความหนาแน่นสูงกว่าที่วางตัวอยู่ข้างใต้ ชั้นแมนเทิล (Earth’s Mantle): ชั้นแมนเทิลมีส่วนประกอบหลักเป็นหินที่มีปริมาณแร่โอลิวีนสูง ( olivine-rich rock ) อุณหภูมิของชั้นแมนเทิลมีความแตกต่างกันตามความลึก […]