ประโยชน์ของแผ่นดินไหว

แผ่นดินไหวเกิดขึ้นทุกวัน ส่วนใหญ่เกิดจากการขยับตัวของรอยเลื่อนมีพลัง การอาศัยอยู่ใกล้รอยเลื่อนจึงมีความเสี่ยง ถ้าสังเกตให้ดีจะพบว่าเมืองสำคัญหลายแห่งตั้งอยู่บนแนวรอยเลื่อน เมื่อเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ ก็เกิดความเสียหายอย่างมหาศาล แผ่นดินไหวจึงเป็นสิ่งที่เราไม่ต้องการ แต่เมื่อห้ามไม่ได้ เราจะใช้ประโยชน์จากแผ่นดินไหวอย่างไร

ทางด้านการศึกษา

ขณะเกิดแผ่นดินไหว แผ่นดินไหวมีประโยชน์ต่อการศึกษาโครงสร้างภายในโลก เรารู้ว่าโลกแบ่งเป็นชั้นๆ ที่ประกอบด้วย แกนโลกชั้นใน แกนโลกชั้นนอก เนื้อโลก และเปลือกโลก จากการแปลความหมายลักษณะคลื่นไหวสะเทือนที่เกิดขึ้นจากแผ่นดินไหว นักวิทยาศาสตร์ศึกษาโครงสร้างภายในโลกจากช่วงเวลาที่คลื่นไหวสะเทือนใช้เวลาเดินทางสะท้อนรอยต่อของชั้นโลกกลับมายังผิวดิน โดยคลื่นไหวสะเทือนสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การขยับตัวของรอยเลื่อนมีพลัง ภูเขาไฟปะทุ ระเบิดนิวเคลียร์ หรืออุกกาบาตตก

• [แนะนำ] สื่อการเรียนรู้ การศึกษาโครงสร้างภายในของโลกจากคลื่นแผ่นดินไหว

ถ้าพิจารณาลักษณะการขยับตัวของรอยเลื่อนมีพลัง เราสามารถวิเคราะห์ถึงทิศทางของระบบแรงในเปลือกโลก ซึ่งสามารถนำไปใช้คาดการณ์วิวัฒนาการของรอยเลื่อนไม่มีพลัง และเชื่อมโยงไปถึงการเคลื่อนที่ของเปลือกโลกในอดีต

ในขณะที่เราไม่สามารถระบุวันเวลาการเกิดแผ่นดินไหวล่วงหน้าได้ แต่แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นอย่างผิดปกติใกล้ภูเขาไฟมีพลัง สามารถช่วยประเมินการระเบิดของภูเขาไฟล่วงหน้าได้

• [รู้หรือไม่?] ภูเขาไฟ Tolbachik ซึ่งเป็นภูเขาไฟมีพลัง ในคาบสมุทร Kamchatka ด้านตะวันออกของ ประเทศรัสเซีย เคยเกิดการปะทุครั้งใหญ่เมื่อปีพ.ศ.2518 ก่อนการระเบิดมีแผ่นดินไหวเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง นักภูเขาไฟวิทยาชาวรัสเซียได้ทำนายการปะทุไว้ได้ก่อนหน้าหนึ่งสัปดาห์

ทางด้านเศรษฐกิจ

ผลจากการไหวสะเทือนของแผ่นดินมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิประเทศ แผ่นดินไหวแต่ละครั้งมักก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพพื้นดิน เช่น เกิดเนินดินถล่ม หรือการทรุดตัวของแผ่นดิน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผลจากการขยับตัวของรอยเลื่อนมีพลังตั้งแต่ในอดีตหลายพันปีจนถึงปัจจุบัน บริเวณที่เป็นแนวรอยเลื่อนจะมีการแตกของหิน มักจะเป็นบริเวณที่ถูกกัดเซาะจากแม่น้ำได้ง่าย ทำให้เกิดเป็นแนวเส้นทางแม่น้ำ เส้นทางตามแนวรอยเลื่อนเหล่านี้จึงถูกใช้ประโยชน์ในด้านการคมนาคมขนส่ง ทำเขื่อน หรืออ่างเก็บน้ำ

ผลจากการเกิดแผ่นดินไหวใกล้เขตภูเขา อาจทำให้เกิดแผ่นดินถล่มและหินร่วง ในกรณีที่ไม่ทำให้เกิดความเสียหาย เราสามารถเข้าไปศึกษาและวางแผนประเมินความเสี่ยงทางธรณีพิบัตภัย สำหรับการบริหารจัดการพื้นที่ในอนาคต

นอกจากนี้ แผ่นดินไหวจากการขยับตัวของรอยเลื่อนมีพลัง อาจเป็นตัวกระตุ้นทำให้เกิดการสะสมตัวของทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะบริเวณที่แผ่นเปลือกโลกมีการมุดตัว ภูเขาไฟ แนวรอยเลื่อนที่มีสายแร่น้ำร้อนผ่าน หรือรอยเลื่อนที่ก่อให้เกิดโครงสร้างสะสมปิโตรเลียม เป็นต้น

• [อัพเดท] การเกิดแผ่นดินไหวซ้ำๆ อาจมีส่วนทำให้สายแร่น้ำร้อนมีความเข้มข้นของสารละลายทองคำมากขึ้น งานวิจัยจากออสเตรเลีย (Weatherley & Henley, 2013) เสนอแนวคิดว่า การเกิดรอยแตกจากแผ่นดินไหวเป็นการเพิ่มช่องว่างในหินอย่างฉับพลัน ปลดปล่อยแรงกดดันของสายแร่อย่างรวดเร็ว น้ำแร่ส่วนหนึ่งกลายสภาพเป็นไอน้ำ สารละลายน้ำแร่ทองคำเข้มข้นที่เหลืออยู่จึงตกผลึก 

ทางด้านความมั่นคง

การทดสอบระเบิดขนาดใหญ่สามารถทำให้แผ่นดินไหวได้ คลื่นจากแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นจะถูกตรวจวัดได้โดยสถานตรวจวัดแผ่นดินไหว ปัจจุบันมีสถานตรวจวัดแผ่นดินไหวกระจายอยู่รอบโลก เมื่อมีการทดสอบระเบิดนิวเคลียร์ก็จะถูกตรวจพบ และทราบถึงตำแหน่งที่เกิดได้

• เมื่อวันที่ 12 ก.พ.2556 ประเทศเกาหลีเหนือทำการทดสอบระเบิดนิวเคลียร์ทางตอนเหนือของประเทศ แรงระเบิดทำให้เกิดแผ่นดินไหวขนาด 5.1 โดยตำแหน่งของการระเบิดถูกคำนวนได้จากช่วงเวลาที่คลื่นไหวสะเทือนเดินทางมาถึงยังสถานีตรวจวัดต่างๆ – USGS

ทางด้านการท่องเที่ยว

ผลจากแผ่นดินไหวอาจทำให้เกิดแหล่งท่องเที่ยวที่โดดเด่น โดยเฉพาะรอยเลื่อนที่เป็นตัวการทำให้เกิดแผ่นดินไหว การขยับตัวของรอยเลื่อนเป็นเวลาหลายแสนปีทำให้เกิดภูมิประเทศที่สวยงาม เช่น หน้าผา สันเขา หุบเขา การยกตัวหรือยุบตัวของแผ่นดิน การเลื่อนหรือเหลือมกันของสิ่งใดๆ ที่น่าสนใจ เป็นต้น

การรวบรวมข้อมูลความรู้เกี่ยวกับแผ่นดินไหวในรูปแบบพิพิธภัณฑ์หรือการจัดนิทรรศกาล เป็นสิ่งที่ช่วยเตือนคนรุ่นใหม่ให้ตระหนักถึงอันตรายและความสูญเสียในอดีต และเตรียมรับมือกับแผ่นดินไหวครั้งต่อไป

• พิพิธภัณฑ์รอยเลื่อนแผ่นดินไหว เมืองโมโตสึ ประเทศญี่ปุ่น ตั้งอยู่บนรอยเลื่อนแขนงของระบบรอยเลื่อนโนบิ (Nobi fault system) ที่ก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.0 ริกเตอร์ ในปีพ.ศ.2434 และถูกบันทึกไว้ว่าเป็นเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดที่เกิดขึ้นบนบกในประเทศญี่ปุ่น เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้มีผู้เสียชีวิตไม่ต่ำกว่า 7,000 คน
  

การเกิดแผ่นดินไหวทำให้เราทราบว่าโลกของเรานั้นไม่หยุดนิ่ง มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ซึ่งเราต้องตระหนักและคอยเตือนตัวเองให้ตื่นตัวเพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นได้ในอนาคต

[แนะนำ] รวมเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่โลกจดจำ

[แนะนำ] ภาพความเสียหายจากแผ่นดินไหวในพม่า (2555)

ประโยชน์ของแผ่นดินไหว แผยแพร่ครั้งแรก 12 มี.ค. 2554