ศัพท์ธรณีวิทยา — June 13, 2012 at 2:16 AM

ศัพท์ธรณีวิทยาปิโตรเลียม อักษร G – L

by

Gas Cap : คือชั้นแก๊ส ในแหล่งปิโตรเลียมที่มีทั้งแก๊สและน้ำมัน แก๊สอิสระที่อยู่เหนือชั้นน้ำมันบริเวณส่วนบนของแหล่งกักเก็บ เรียกว่า gas cap และแก็สส่วนที่เหลือจะละลายอยู่ในชั้นน้ำมันภายใต้ความดันและอุณหภูมิ ณ ที่นั้น

Gas Cap Drive : คือแรงขับชั้นแก๊ส เป็นแรงดันในแหล่งกักเก็บที่เกิดจากการขยายตัวของชั้นแก๊ส และแก๊สที่ละลายอยู่ในชั้นน้ำมัน

Gas Compression : ระบบเพิ่มแรงดันแก๊ส จากแก๊สที่มีแรงดันต่ำจะถูกเพิ่มแรงดันให้สูงขึ้นโดยใช้ปั๊มอัดแก๊ส

Gas Dehydration : ระบบดูดความชื้นแก๊ส

Gas Field : แหล่งแก็ส เป็นกลุ่มของหล่งแก๊สตั้งแต่ 2 แหล่งขึ้นไปในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ที่อยู่ในสภาพธรณีวิทยาเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน

Gas Pool : บ่อแก็ส คือแหล่งกักเก็บแก๊สธรรมชาติใต้ดินที่มีปริมาณมากในเชิงพาณิชย์

Gas Sand : ทรายแก็ส ชั้นทรายหรือหินทราย ที่มีแก๊สธรรมชาติสะสมในปริมาณมาก

Gasoline : น้ำมันเบนซิน เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันดิบ เป็นกลุ่มสารประกอบเบา (light distillates) ซึ่งประกอบด้วย gasoline และ kerosene โดย gasolineใช้เป็นน้ำมันเบนซินที่ใช้กับเครื่องรถยนต์และใช้เป็นน้ำมันเครื่องบินบางชนิด (aviation gasoline) หรืออาจใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี

Geophone : จีโอโฟน เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งใช้รับคลื่นความไหวสะเทือนบนพื้นดิน

GIIP : มาจากคำว่า Gas Initial in Place หมายถึงปริมาตรของแก๊สในแหล่งที่สภาพเริ่มแรก

GOR : มาจากคำว่า Gas-Oil Ratio หมายถึง ปริมาตรของแก๊สที่ผลิตได้ที่ความดันบรรยากาศต่อปริมาตรของน้ำมันที่ผลิตได้ โดยที่มีหน่วยของแก๊สที่ผลิตได้เป็นลูกบาศก์ฟุตต่อปริมาณน้ำมันดิบเป็นบาร์เรล

Heavy Oil : น้ำมันหนัก เป็นน้ำมันดิบที่มีความหนาแน่นสูง มีค่า API < 25° มีความหนืดสูงถึง 10,000 cp มีสีดำ มีแอสฟัลและกำมะถันปนอยู่ในปริมาณสูง ในการผลิต heavy oil ต้องใช้วิธีการใช้ความร้อนช่วยการผลิต (thermal recovery method) เช่น การอัดน้ำร้อน (steam flood) เพื่อให้น้ำมันหลอมละลายจะได้เคลื่อนที่ง่าย

Hydrocarbon : ส่วนประกอบสำคัญของปิโตรเลียมไม่ว่าจะเป็นแก๊สธรรมชาติหรือน้ำมันดิบ คือ คาร์บอน (C) และ ไฮโดรเจน (H) ในรูปของสารประกอบไฮโดรคาร์บอน (hydrocarbon) นอกจากนี้ก็มีสารอื่น ๆ ที่เป็นส่วนประกอบของปิโตรเลียม เช่น กำมะถัน (S) ไนโตรเจน (N) และอื่น ๆ สารที่นอกเหนือจากไฮโดรคาร์บอนถือเป็นสิ่งแปลกปลอมและไม่เป็นที่ต้องการ สารประกอบไฮโดรคาร์บอนซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของปิโตรเลียมนั้น อาจอยู่ในสภาพของแก๊ส ของเหลว หรือของแข็ง ที่อุณหภูมิและความดันบรรยากาศ ขึ้นอยู่กับจำนวนและการจัดตัวของอะตอมของคาร์บอนในโมเลกุล โดยทั่วไปโมเลกุลของไฮโดรคาร์บอนที่มีคาร์บอนไม่เกิน 4 อะตอมจะมีสถานะเป็นแก๊ส ถ้ามีคาร์บอนระหว่าง 5 – 19 อะตอม จะมีสถานะเป็นของเหลว และถ้ามีคาร์บอนตั้งแต่ 20 อะตอมขึ้นไป จะมีสถานะเป็นของแข็ง

Hydrophone : ไฮโดรโฟน เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่ง ใช้รับคลื่นความไหวสะเทือนในน้ำ

Inert Gas : แก๊สซึ่งไม่มีปฏิกิริยาทางเคมีกับสารอื่น ได้แก่ แก๊ส Helium, Neon, Argon, Krypton, Xenon, Radon

Influx : ของไหลที่ทะลักเข้ามาในหลุมเจาะ ซึ่งอาจเป็นทั้งน้ำ น้ำมัน และแก๊ส

Initial Reserves : ปริมาณน้ำมันดิบและแก๊สธรรมชาติที่ประมาณได้ ณ เวลาใดเวลาหนึ่งว่าจะสามารถผลิตได้จากแหล่งกักเก็บที่สำรวจพบแล้ว โดยรวมถึงปริมาณที่ผลิตไปแล้วทั้งหมดและปริมาณที่คาดว่าจะสามารถผลิตได้ในอนาคต โดยเทคโนโลยีและสภาพเศรษฐกิจที่คาดการณ์ได้ ณ เวลานั้น

Jack Up Rig : เป็นแท่นเจาะในทะเล ตัวแท่นประกอบด้วยขา 3 ถึง 5 ขา แต่ละขายาวประมาณ 300 – 500 ft ช่วยค้ำจุนตัวแท่นติดกับพื้นทะเล สามารถเจาะในน้ำลึกตั้งแต่ 13 – 350 ft ทั้งนี้ขึ้นกับสภาพภูมิอากาศด้วย

Kerogene : เป็นสารอินทรีย์ที่ประกอบอยู่ในหินตะกอนซึ่งไม่ละลายในตัวทำละลายอินทรีย์ (insoluble inorganic solvents) และเป็นตัวที่ให้กำเนิดปิโตรเลียมด้วย เป็นอินทรีย์สารเชิงซ้อนเมื่อถูกความร้อนจะสลายตัวให้น้ำมันดิบ

Kerosene : น้ำมันก๊าด เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันดิบ kerosene จะหนักกว่าและมีจุดเดือดสูงกว่า gasoline โดย kerosene ใช้ในการผลิตน้ำมันก๊าดสำหรับให้แสงสว่างและความร้อน และน้ำมันเครื่องบินบางชนิด (jet engine kerosene)

Kick : ปรากฏการณ์ที่ของไหลจากชั้นหินไหลทะลักเข้าสู่หลุมเจาะเนื่องจากการเสียสภาพ สมดุลย์ความดันที่ก้นหลุมเจาะ เนื่องจาก hydrostatic pressure ของน้ำโคลนในหลุมเจาะมีค่าความดันน้อยกว่าความดันของไหลในชั้นหิน (formation pore pressure) การเรียกชื่อ kick สามารถเรียกได้ตามลักษณะของไหลที่ไหลเข้าหลุม เช่น เป็นแก๊ส ก็เรียกว่า gas kick เป็นต้น

Kill Well : การปรับสภาพความดันหลุมให้เข้าสู่สมดุลย์ความดันและการกำจัดของไหลออกจากหลุมโดยไม่ทำให้เกิดความเสียหายกับหลุมเจาะ (หรือหากมีก็ให้น้อยที่สุด)

Light Oil : น้ำมันดิบที่มีความหนาแน่นน้อยและมีค่าเอพีไอ (API) อยู่ระหว่าง 35° – 45° ภายใต้แสงอัลตราไวโอเลต (ultraviolet light) จะเป็นสีขาว

Light Well : หลุมที่มีอัตราการผลิตต่ำ

Lignite : ถ่านหินที่มีคุณภาพต่ำ มีสีน้ำตาลเข้มจนถึงดำ อยู่ระหว่าง peat กับถ่านหิน sub-bituminous เนื้อแข็ง มีความชื้นต่ำ เมื่อเผา lignite ที่มีความชื้นและไม่มีแร่อื่นปน จะให้ค่าความร้อนน้อยกว่า 8,300 บีทียูต่อปอนด์

Living Quarter Platform (LQ) : แท่นที่พักอาศัย เป็นแท่นที่ใช้สำหรับพักผ่อน โดยมีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกต่างๆ เช่น ห้องนอน ห้องอาหาร ห้องนั่งเล่น ห้องออกกำลังกาย เป็นต้น

LNG : มาจากคำว่า Liquified Natural Gas หรือแก๊สธรรมชาติเหลว หมายถึงแก๊สธรรมชาติซึ่งส่วนใหญ่เป็นมีเทน (CH4) ถูกนำมาอัดให้อยู่ในสภาพของเหลวโดยลดอุณหภูมิถึงประมาณ -160° C ใส่ในถังที่ทนความเย็นและความดันเป็นพิเศษ เพื่อสะดวกในการขนส่งในปริมาณมาก ๆ และในระยะทางไกลๆ

LPG : มาจากคำว่า Liquified Petroleum Gas คือ แก๊สธรรมชาติเหลว หรือ รู้จักกันในนาม “แก๊สหุงต้ม” เป็นแก๊สโปรเพน (C3H8) ผสมกับแก๊สบิวเทน (C4H10) โดยนำมาอัดให้เป็นของเหลวใส่ถังเพื่อความสะดวกในการขนส่ง ใช้เป็นเชื้อเพลิงในการหุงต้มในครัวเรือน หรือใช้เป็นเชื้อเพลิงในยานยนต์ หรือเป็นเชื้อเพลิงในโรงงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ

Loss Circulation : การสูญเสียน้ำโคลนอันเนื่องมาจากการเจาะหลุมในชั้นหินที่มีความดันชั้นหินต่ำกว่าปกติ